این مطلب گزارشی است از ارائه احسان فیض آبادی در رویداد بی‌تاک چهارم. بی‌تاک رویدادی است که هر دو هفته یکبار به برگزار می‌شود و در آن آدم‌های متخصص و دغدغه‌مند درباره روندها و فرصت‌ها و البته شمایل آینده‌ای که نوآوری‌های مختلف رقم خواهند زد صحبت می‌کنند
محتمل‌ترین سناریو برای بروز پاندمی کووید ۱۹ که بخش قابل توجهی از مردم جهان روی آن اجماع نظر دارند، خوردن گوشت آلوده به ویروس کووید۱۹ پانگولینی بود که یک شهروند ووهانی در بازار شکارهای وحشی شهر ووهان چین آن را تهیه کرده بود. پیوند باورهای سنتی و عامیانه مانند ارتباط مستقیم استفاده از گوشت حیوانات وحشی با افزایش قوای جنسی و چندین و چند مورد مشابه، الگوهای کلان مصرف را در انسان مدرن چنان نهادینه کرده، که اقتصاد سیاسی مصرف، در تعیین رژیم‌های غذایی شهروندان و کسب سودهای هنگفت از تنوع رژیم‌های غذایی چنان ساز و برگ عمیقی گسترانده که مسبب بروز بحرانی‌ترین چالش قرن تاکنون شده است. از سوی دیگر ماجراجویی‌های انسانی بیش از هر زمانی محیط زیست را تحت‌الشعاع خود قرار داده است و در این بین فرآیندهای صنعتی تامین غذای مناسب سهم بسزایی در در اثرات سو به محیط زیست و کره‌ی خاکی را دارد به طوری که هم‌اکنون ۱٫۵ برابر ظرفیت زمین برای کشاورزی و دامپروری مورد بهره‌برداری قرار گرفته و صنعت تولید و تامین غذا عامل ایجاد ۳۳ درصد کربن موجود در جو کره‌ی زمین است.
بنابراین رصد کلان الگوهای مصرف مواد غذایی و تاثیر و اثرات متقابل آن بر اکوسیستم زندگی انسانی و محیط زیست، خود حاکی از آن است که آینده‌ی صنعت تولید و تامین غذای مناسب در جهت توسعه‌ی پایدار دستخوش تغییرات جدی خواهد شد و تکنولوژی‌های نوظهور قطعا با شیب و سرعت بیشتری در این صنعت ۹۰۰۰ میلیارد دلاری به کار گرفته خواهند شد. تکنولوژی‌هایی که از صنایع بالادست تولید غذا تا صنایع تولید و زنجیره‌ی تامین و مصرف مواد غذایی را در برخواهند گرفت. در نگاه کلان، فرآیند مطلوب ذهنی ما این خواهد بود که به نحوی با استفاده از این تکنولوژی‌ها بتوان ضمن افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌های تولید، مراقبت بیشتری از منابع خاکی، آبی و منابع طبیعی داشت تا بتوان چرخه‌ی پایدار زندگی در کره‌ی زمین را محقق کرد.
در ادامه‌ی این یادداشت، گذری به تکنولوژی‌های نوظهور در زمینه تولید و تامین و مصرف مواد غذایی صورت می‌پذیرد.
- چرا دور؟ همین بالای سر:
در حالی که خشکسالی و سیل در بخش های مختلف کره زمین، بر اثر تغییرات آب و هوایی، مکررا به وقوع می‌پیوندد، کشاورزی بیش از پیش به صنعتی کم ثبات تبدیل شده است. به احتمال فراوان بهترین جایگزین گسترش زراعت و کشت گلخانه‌ای خواهد بود. کشاورزی‌ای با بهره‌گیری از کشت در فاصله از سطح زمین، انبار‌های هیدروپونیک را به مراکز شهری آورده، میزان تولید مواد غذایی در هر متر مربع را افزایش داده و از هزینه‌ها و با ایجاد سازوکارهای ایجاد مزارع غیرمتمرکز پر بهره از تاثیرات محیطی بر اثر حمل و نقل می‌کاهد.
- تراریخته‌ی ترسناک و اصلاح ژنتیکی جذاب:
رسیدگی به مشکل گرسنگی در جهان به نظر می‌رسد که یکی از اهداف طبیعی فناوری‌های تولید غذا باشد و بسیاری بر این باورند که ذرت های تغییر پذیر ممکن است که پاسخ مورد نظر باشد. دانشمندان به دنبال راهی برای تغییرات ژنتیکی طبیعی در محصولات متنوع کشاورزی بوده‌اند تا بتوانند افزایش بهره‌وری در کشت محصولات کشاورزی را به صورت تصاعدی افزایش دهنده و تاکنون توانسته اند ذرت‌های اصلاح شده ژنتیکی ای تولید کنند که بلال‌های بزرگتری دارند در حالی که همه ویژگی‌های ذرت را حفظ می کنند. نتیجه چنین تحقیقاتی افزایش ۵۰ درصدی تولید ذرت بوده است.
- بی‌تو به سر نمی‌شود، ولی به زودی سر خواهد شد!:
در مباحث پیرامون تاثیرات زیست محیطی غذا، عمدتا به دلیل منابع مورد نیاز برای پرورش دام، معمولا گوشت بسیار مورد توجه قرار می گیرد چرا که صنعت دامپروری به تنهایی خود مولد ۱۴٫۵ گازهای گلخانه‌ای در کره‌ی زمین است. در این راستا چند سال پیش دانشمندان امور تغذیه در دانشگاه‌های مختلف و واحدهای تحقیق و توسعه شرکت‌های پیشرو صنعت تغذیه، راه حلی برای این موضوع یافتند: گوشت های تولید شده در آزمایشگاه.
ماهیچه‌های تولید شده و پرورش یافته از سلول‌های بنیادی در چندین لایه به هم بافته شده و در قالبی قرار می‌گیرد تا تبدیل به برگر گوشت گاو شود. این فرآیند بسیار پیچیده و گران است و چالش اصلی در این حوزه رسیدن به فرآیند ارزان قیمت و رقابتی است اما نتیجه آن برگر بدون چربی‌ای است که بسیاری مزه آن را قابل قبول می‌دانند. در صورت تجاری سازی انبوه محصولات این حوزه ما دیگر شاهد مشکلات زیست محیطی سنتی پرورش دام نخواهیم بود. به عنوان مثال هم اکنون در کشور سنگاپور، محصولات توسعه یافتی گوشتی به این شکل در بازار عرضه شده است.
- کیسه‌ی خوراکی:
هنگامی که سخن از تاثیرات زیست محیطی مواد غذایی به میان می‌آید نمی‌توان از بسته‌بندی‌ها و بطری‌های پلاستیکی صرف نظر کرد. آنها از منظر اقتصادی ارزان هستند اما فرآیندهای بازیافت بسیار پیچیده‌ای و گرانی دارند. در ضمن حجم بسیار بالایی از زباله های پلاستیکی از چرخه بازیافت خارج شده و تهدیدی برای طبیعت هستند.
اخیرا طرح‌هایی جهت جایگزینی برای بطری های یکبار مصرف ارائه شده که از «آگار» به دست می‌آید. ماده‌ای خوراکی و ژله‌ای که از خزه‌های دریایی درست می شود. آگار به طور معمول در تهیه غذا به عنوان یک ماده ژلاتینی مورد استفاده قرار می‌گیرد اما می‌توان با ترکیب با آب و قالب ریزی از آن برای ساخت بطری‌های آب استفاده کرد. این ترکیب ها به راستی قابل تجزیه زیستی هستند..
- بِکش و بپز:
فیلم های علمی تخیلی تاکنون بارها آینده‌ای از مواد غذایی متصور می‌شود که در آن این مواد با اشاره یک دکمه سر میز ظاهر می‌شود. البته ما فاصله زیادی با چنین موقعیتی داریم اما ما اکنون می توانیم با ماشین‌های فودینی غذاهایمان را به صورت سه بعدی چاپ کنیم. به سادگی مواد اولیه را درون این دستگاه قرار داده و سپس آن را مطابق برنامه خود و با شکل مطلوب و مورد علاقه‌ی خود، تنظیم کنید تا فرآیند های سخت و زمانبری چون درست کردن راویولی برایتان آسان شود. به مدد این تکنولوژی می‌توان شیرینی، پیتزا و یا همبرگر درست کند و یا حتی شکلات‌های تزیینی برای مراسم مختلف تولید کند.
- تحویل سریع و بی دردسر:
استفاده از ربات‌های خودران در تحویل به موقع، بهداشتی، با دمای مطلوب مشتری و حفظ شکل بسته‌بندی و غذا از زمان آماده‌سازی تا زمان تحویل، توسط ربات‌های خودران در تعامل با برنامه‌های روی گوشی‌های همراه یکی از آن تکنولوژی‌هایی است که علاوه بر کاهش الودگی‌های محیط زیست، منجر به کاهش هزینه‌های منابع انسانی خواهد شد و از سوی دیگر منجر به تحویل مطلوب‌تر و باکیفیت غذاهای سفارش داده شده خواهد شد.
با روند توسعه تکنولوژی در حوزه صنایع تولید و تامین غذا، تحقق روزی که به وسیله‌ی یک رباب بتوانیم یک میوه را ایجاد کنیم، گرچه دور اما شدنی خواهد بود.
دیدگاهتان را بنویسید